وقایع ظهور حضرت مهدی(عج) ^ویژگی

پاسخ می‌دهند: حدود چهل نفریم.
آن مرد گوید: وضعتان چگونه خواهد بود؛ اگر سرورتان صاحب الزّمان حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ را ببینید؟
آنان پاسخ دهند والله، اگر فرمان برخاستن دهند كه همراهشان با كوهها بجنگیم، با كوهها پیكار خواهیم نمود(با بیان چنین جمله‌ای از عمق اعتقادشان به حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ و آمادگی فراوانشان برای قربانی شدن و شهادت و انجام فرمان آن حضرت سخن می‌گویند).
شب بعد همان مرد نزد آنان آید و گوید: ده نفر برگزیده خود را به من معرّفی نمائید. آنان برگزیدگان خود را به وی نشان می‌دهند. وی نیز آنان را می‌آورد تا با حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ملاقات نمایند.[1]
شب‌های دیگر برای افرادی دیگر فرصت پیش می‌آورند تا به صورتی علنی با حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ملاقات نمایند. سرانجام تعداد مشخصی (یعنی 313 نفر)نزد امام حاضرگردیده با آن بزرگوار در مكه و یا یكی از نواحی اطراف آن جمع می‌شوند. وقتی كه روز بیست و پنجم ماه ذی حجّه فرا می‌رسد حضرت ولیّ عصر ـ ارواحنا فداه ـ مردی ملقّب به نفس زكیّه را ـ كه سابقاً در بحث از علامات حتمی ظهور حضرت از وی گفتگو نمودیم ـ به سوی اهل مكه می‌فرستد ولی آنان وی را دستگیر نموده بین ركن و مقام شهید می‌نمایند و سر وی را به شام نزد سفیانی می‌فرستند.
پس از آن ... حضرت بقیه الله روز عاشورا در مسجدالحرام حاضرگردیده چند ركعت نماز در مقام ابراهیم ـ علیه السّلام ـ می‌گزارند و در حالی كه یاران خاصّ در اطراف حضرت گرد آمده‌اند، این خطبه را القا می‌فرماید:
خطبه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ به هنگام قیام
روایت شده كه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ پشت به خانه كعبه خطبه تاریخی خود را آغاز می‌فرمایند:
فكر می‌كنید امام در خطبه خویش چه می‌فرمایند؟!
با ستایش خدای تعالی و ثنای بر او و درود بر رسول گرامی و خاندان پاكش آغاز سخن می‌فرمایند. سپس چه؟
اینجا به حضرت باقر ـ علیه السّلام ـ گوش فرا می‌دهیم تا ما را از آنچه كه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در ابتدای خطبه خویش به هنگام قیام بیان می‌كنند بیاگاهانند.
حضرت باقر ـ علیه السّلام ـ چنین می‌فرمایند:«قائم در آن هنگام در مكه است پشت به بیت الله الحرام تكیه داده چنین ندا كند: ای مردم! ما از خدا یاری می‌طلبیم و از مردمی كه دعوت ما را اجابت كنند. ما اهل بیت پیامبرتان محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ هستیم و از سزاوارترین مردم به خدا و به محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ . هركه در مورد آدم ـ علیه السّلام ـ با من محاجّه كند، باید بداند كه من نزدیكترین كس به آدمم. هركه درباره نوح ـ علیه السّلام ـ با من به گفتگو برخیزد بداند كه من سزاوارترین كس به نوحم. هر كه در زمینه ابراهیم ـ علیه السّلام ـ با من احتجاج نماید، بداندكه شایسته‌ترین مردمان به ابراهیمم. هركه در مورد محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ بامن محاجه نماید، بداندكه من نزدیك‌ترین مردمان به محمدم. هركه درباره پیامبران با من گفتگو نماید، من سزاوارترین مردمان به پیامبرانم. آیا خدای تعالی دركتاب خویش نمی‌فرماید:
إِنَّ اللهَ اصْطَفی آدَمَ وَ نُوحَاً و آلَ إبْراهیمَ و آلَ عِمرانَ عَلَی العالمینَ ذَرِّیَّهً بَعْضُها مِن بَعْضٍ و اللهُ سَمیعٌ عَلیم [2]
(خدای متعال آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را برجهانیان برگزید؛ فرزندانی كه برخی از برخی دیگرند و خدا شنوا و دانا است.) من بازمانده آدمم و ذخیره‌ای از نوح و برگزیده‌ای از ابراهیم و انتخاب شده‌ای از محمد صلی الله علیهم اجمعین. بدانید! هركه دركتاب خدا با من به محاجه برخیزد، من سزاوارترین مردم به كتاب خدا هستم. بدانید! هر كه در سنت رسول خدا با من محاجه نماید، من به سنت رسول خدا سزاوارترینم.
شما را به خدا سوگند می‌دهم كه هر كه سخن مرا امروز بشنود، به دیگری كه حاضر نیست، برساند. به حق خدا و حق پیامبرش و به حق خودم ـ حق من بر شما حق قرابت من به پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ است ـ از شما می‌خواهم كه ما را یاری نمایید و در برابر كسانی كه به ما ظلم كردند از ما حفاظت كنید. ما را بیم دادند و به ما ستم نمودند و ما را از دیار و فرزندانمان راندندو برما جور نمودند و حقمان را سلب كردند و اهل باطل برما دروغ بستند.
خدا را! خدارا! ما را در نظر آورید. ما را رها نكنید و یاریمان كنید كه خدای تعالی شما را یاری خواهد نمود [3]
خطبه دیگری برای امام ـ علیه السّلام ـ روایت نموده‌اند كه باخطبه ذكر شده مختصر اختلافی دارد؛ مانند اینكه ایشان فرموده‌اند:« ای مردم هركه درباره موسی با من به محاجّه برخیزد من سزاوارترین مردمان به موسی ـ علیه السّلام ـ هستم. ای مردم، هر كه درباره عیسی بامن به محاجّه برخیزد من سزاوارترین مردمان به عیسی هستم.»
از احادیث این گونه برمی‌آید كه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ از اصحاب و یاران خویش براساس شرایطی كه در كتاب‌ها ذكر گردیده بیعت می‌گیرد. برخی از این شرایط اموری هستندكه ارتكاب آنان در هر حال حرام بوده نیازی به شرط كردن ندارد، مانند زنا و سرقت و خوردن مال یتیم و مشابه آن.
برخی از این شرایط واجب‌اند و وجوب آنها ارتباطی با بیعت ندارد مانند: امربه معروف و نهی از منكر، برخی از این امور به زهد و اخلاق تعلق دارند آن زمان كه یاران حضرت به این شرایط ملتزم گردیده براساس آنها بیعت نمودند حكم بر آنان مؤكدتر و شدیدتر می‌شود؛ مانند انسانی كه سوگند می‌خورد كه مرتكب سرقت نگردد و هنگامی كه مرتكب دزدی شد مستحق دو گونه عقاب خواهد بود: مجازاتی به خاطر سرقت و مجازاتی به خاطر خلاف سوگند رفتار نمودن[4].
بیعت با حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ نیز همین گونه است، چراكه بیعت با آن بزرگوار بیعت با خدا محسوب می‌گردد. خدای سبحان می‌فرماید:« إِنَّ الْذینَ یُبایِعُونَكَ اِنَّما یَبایِعُونَ اللهَ، یَدُ اللهِ فَوْقِ أیْدیهِم » ( ای پیامبر كسانی كه با تو بیعت می‌كنند با خدا بیعت می‌نمایند، دست خدا بالای دست آنان است)[5]
با وجودآنكه یاران حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ از مزایا و شایستگی‌های فراوانی بهره‌مندند پایبندی به این شرایط لازم است، چرا كه آن حضرت از یاران خویش می‌خواهند كه نمونه‌های فضائل و كمالات باشند تا لیاقت فرماندهی و سرپرستی كره زمین را داشته باشند پس باید از محرمات اجتناب نموده به انجام واجبات پایبند باشند، از امور فریبنده و بی‌ارزش دنیا اجتناب نموده از هر گونه خوش گذرانی و اشرافیت باز ایستند و در زندگی طریقه زهدو سختی را برگزینند تا شایستگی اداء وظائفی را كه بر دوش آنان نهاده شده به بهترین وجه داشته باشند.
سپاه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ
ازحضرت امام باقر ـ علیه السّلام ـ روایت شده كه ـ در حدیثی كه راجع به حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ سخن می‌گفتند چنین فرمودند:
«... سپس از مكه بیرون نمی‌رود مگر آنكه درمیان تعدادی به اندازه حَلَقه باشد.»
راوی سؤال می‌كند حَلَقه چیست؟ فرمودند:«10 هزار نفر» [6]
از حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ سؤال شد كه:« همراه قائم چند نفر خروج می‌نمایند؟ می‌گویند:همراه وی عده‌ای به اندازه نفرات بدرند، یعنی 313 نفر. حضرت فرمودند:خروج نمی‌كند مگر با نیرومندانی كه دارای توان باشند و تعداد نیرومندان كمتر از 10 هزار نفر نیست.[7]
ما در منابعی كه نزدمان موجود است، توضیحی درباره حَلَقه ـ كه 10 هزار نفرند ـ نیافتیم ولی آنچه می‌توان استفاده كرد آن است كه آنها جماعت‌ها و گروه‌هایی می‌باشند كه از ایمان كامل و عقیده پابرجا و محكم بهره‌ای فراوان برده‌اند. آنان جزء سپاه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ محسوب‌اند ولی امتیازات آنان مانند امتیازات 313 نفر نیست، جز آنكه آنان در مكه به حضرتش ملحق گردیده در زیر پرچم آن بزرگوار گرد می‌آیند.
در برخی از احادیث به جای كلمه «حَلَقه» كلمه «عقد» به كار رفته است[8] كه مراد از هر دو كلمه یكی است. حضرت امام مهدی ـ علیه السّلام ـ با این تعداد از لشكریان فراوان از مكه خروج می‌نمایند و طبیعی است كه میلیون‌ها تن از مردم در طول راه و در ایام اقامت ایشان در كوفه به آن حضرت ملحق می‌شوند. بنابراین، نمی‌توانیم میزان فراوانی سپاهیان و لشكریان امام ـ علیه السّلام ـ را تصور نمائیم ولی این مقدار را می‌توانیم بگوییم كه هرمردی كه به حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ایمان داشته و توانائی حمل سلاح داشته باشد از سپاهیان امام ـ علیه السّلام ـ محسوب خواهد گردید و هنگامی كه فرمان امام ـ علیه السّلام ـ به آمادگی و بسیج صادر شود تمام طبقات در هر سنی و شرائطی كه باشند برای لبیك گفتن به ندای آن حضرت بر یكدیگر سبقت می‌گیرد. میراث‌های پیامبران كه نزد حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ است:
میراث‌های پیامبران كدام است؟
پاسخ این است كه: مقصود از میراث‌ها در اینجا آنچه شخصِِِِِِِ از دنیا رفته از مال و غیره برای ورثه خود باقی می‌گذارد نیست؛ بلكه مقصود اشیائی است نفیس وقیمتی كه پیامبران برای اوصیاء پس از خود باقی می‌گذارند و از یك وصی به وصی بعد منتقل می‌گردد.

این میراث از پیامبرانی كه قبلاً می‌زیسته‌اند به پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ رسید. پس از وفات پیامبر گرامی نیز این مجموعه به علاوه میراث‌های شخص رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ به خلیفه شرعی آن بزرگوار یعنی حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب ـ علیه السّلام ـ و پس از ایشان به حضرت امام حسن مجتبی ـ علیه السّلام ـ و به همین ترتیب به امام پس از وی ... و سرانجام به خاتم الاوصیاء دوازدهمین جانشین یعنی حضرت امام مهدی منتظر ـ علیه السّلام ـ رسیده است. هم اكنون نیز نزد ایشان موجود است و تا روز ظهورشان آنها را حفظ خواهند نمود.
می‌پرسید:نقش این میراث‌ها درظهور امام ـ علیه السّلام ـ چیست؟
پاسخ آن است كه : این میراث‌ها بیانگر اولویت حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ از دیگر مردم نسبت به انبیاء و اوصیا است و اینكه آن بزرگوار ادامه رسالت الهی انبیاء عظام می‌باشند از آنها بهره‌های دیگری نیز گرفته می‌شود. ذیلاً برخی روایات را در این مورد بررسی می‌نمائیم :
1. حضرت امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمودند:« وقتی كه قائم ظهور نماید، پرچم رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ و خاتم سلیمان و سنگ و عصای موسی را آشكار خواهد نمود.»[9]
از امام صادق ـ علیه السّلام ـ در حدیثی كه ازایشان درباره پرچم رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ روایت گردیده چنین آمده است:«... جبرئیل آن را روز بدر آورد... رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ آن پرچم را در روز بدر برافراشت آنگاه آن را پیچید و به علی ـ علیه السّلام ـ داد. آن پرچم نزد علی ـ علیه السّلام ـ بود تا آنكه روز بصره پیش آمد. در روز بصره (یعنی جنگ جمل) امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ آن را باز كرد و خداوند وی را با آن پرچم پیروز فرمود آنگاه آن را در هم پیچید و هم اكنون نزد ماست.آن را كسی نمی‌گشاید تا آنكه قائم قیام كند وقتی قیام نمود آن را باز می‌كند»[10]
اما خاتم سلیمان، درباره‌اش چنین روایت شده كه وقتی آن را دردست می‌‌كرد خدای متعال برای وی باد و پرندگان و فرشتگان را مسخّر می‌فرمود. اما سنگ وعصای موسی، خدای تعالی می‌فرماید:«آن هنگام كه موسی برای قومش از خدا آب خواست به وی گفتیم با عصای خود به سنگ بزن پس از آن دوازده چشمه جوشیدن گرفت هریك از مردم آبشخور خود را می‌دانستند.»[11]
خدای سبحان چنین می‌فرماید:« به موسی وحی كردیم كه عصای خود را بیفكن ناگهان به بلعیدن آنچه كه آنان به دروغ ساخته بودند پرداخت»[12]
حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود:« عصای موسی چوب درخت یاس بود از درخت‌های بهشتی وقتی موسی به سوی مَدیَن می‌رفت جبرئیل آن را برایش آورد.»[13]
حضرت امام باقر ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:« وقتی كه قائم خروج كند... با خود سنگ موسی بن عمران را ـ كه صخره‌ای به قدر بار شتر و بس سنگین است ـ حمل نماید در هیچ منزلی فرود نمی‌آید، مگر آنكه چشمه‌ها برایش جوشیدن گیرد.» [14]
امام صادق ـ علیه السّلام ـ به یعقوب بن شعیب فرمودند:«می‌خواهی پیراهن قائم را ـ كه با آن قیام می‌كندـ به تو نشان دهم؟» عرض كرد: آری، آن حضرت صندوقچه‌ای را خواستند آن را باز كرده پیراهنی از كرباس از آن بیرون كشیدند. سرآستین چپ پیراهن خونین بود سپس فرمودند:«این پیراهن رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ است همان كه در روزی كه دندانهای پیامبر شكست[15] برتن رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ بود قائم با همین پیراهن قیام می‌كند.»
یعقوب بن شعیب می‌گوید:«خون را بوسیدم و آن را بر چهره نهادم حضرت آن راپیچیدند و دستور بردن آن را دادند.»[16]
2. حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ به مفضّل بن عمر فرمودند:« آیا می‌دانی پیراهن یوسف چه بود؟ (مفضل گوید:) عرض كردم: خیر. فرمود: زمانی كه برای ابراهیم ـ علیه السّلام ـ آتش افروخته شد،جبرئیل برایش پیراهنی آورد و به تن او پوشاند و وجود این پیراهن باعث شد كه گرما و سرما به او آسیب نرساند. وقتی كه مرگش رسید آن را در بازوبندی قرار داده بر(بازوی) اسحاق آویخت، اسحاق نیزآن را بر (بازوی) یعقوب و او آن را و قتی یوسف متولد گردید بر (بازوی) او آویخت و در بازوی یوسف بود تا اینكه كار وی آن گونه شد. هنگامی كه یوسف ـ علیه السّلام ـ آن را از آن بازوبند بیرون آورد یعقوب بویش را استشمام نمود و این سخن خداوند است كه «من بوی یوسف را استشمام می‌كنم، اگركه مرا تخطئه ننمایید»پس آن پیراهن از بهشت بود.
عرض كردم: فدایت شوم ! این پیراهن به نزد چه كسی رفت؟ فرمود: نزد اهلش. آن پیراهن وقتی كه قائم قیام كند با وی خواهد بود. سپس فرمود: هر پیامبری كه عملی یا چیز دیگری به ارث نهاد به آل محمد ـ علیهم السّلام ـ رسید. [17]
3. حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:«... بر تن او پیراهن رسول خداـ صلی الله علیه و آله ـ است؛همان پیراهنی كه در روز احد با پیامبر بود. دستارش«سحاب» و زره رسول خدا «سابغه»[18] و شمشیرپیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ «ذوالفقار» نیز همراهش خواهد بود.»[19]
حضرت باقر ـ علیه السّلام ـ چنین فرمودند:« عصای موسی از آنِ آدم بود كه به شعیب رسید، سپس به موسی بن عمران و اكنون نزد ماست، به تازگی آن را دیدم، عصائی است سبز رنگ به همان شكلی كه از درخت بریده شد. اگر از آن بخواهندكه سخن گوید زبان به سخن می‌گشاید آن را برای قائم ما ـ علیه السّلام ـ آماده‌اش كرده‌اند و هركاری كه موسی با آن عصا انجام می‌داد، انجام دهد، عصا نیز هر چه به وی امر شود انجام می‌دهد و هر وقت او را بیفكنند با زبانش آنچه را كه دشمن ساخته است خواهد بلعید.[20]
اقدامات حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در مكه مكرمه :
در پی انجام بیعت برای حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ، امام ـ علیه السّلام ـ پس ازآنكه حكومت سابق سقوط كرد و نابود شدـ بساط حكومت را در مكه می‌گسترانند و بر مراكز قدرت تسلط می‌یابند. در آن روز دولت وقت توان آن را كه در برابر حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ مقاومت كند ندارد و از برخی از احادیث استفاده می‌شود كه مكه تسلیم می‌گردد و آن حضرت به طو ركامل بر آن شهر استیلا می‌یابند. در آن شهر حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ به انجام كارهائی اقدام می‌فرمایند كه برخی از آنها را ـ كه دراحادیث ذكرشده است ـ ذیلاً یادآور می‌گردیم.
1. برگرداندن مسجدالحرام به صورت اولیه:
حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند:«زمانی كه قائم قیام كند ساختمان مسجد الحرام را خراب می‌كند تا به صورت اولیه برگردد. مقام را نیز به محلی كه قبلا ً بوده برمی‌گرداند.»[21]
مسجد الحرام پس از وفات رسول خداـ صلی الله علیه و آله ـ تاكنون مرتباً وسعت یافته مساحت‌های فراوانی از تمام جوانب به آن اضافه گردیده است ولی با وجود آن هنوز به اندازه قبلی ـ كه حضرت ابراهیم ـ علیه السّلام ـ ساخته بود نرسیده‌ است زیرا كه اساس قدیم آن از «حَزْوَرَه»[22]بوده كه اكنون در «مسعی» بین صفا و مروه قرار دارد.
از حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ درباره اضافاتی كه در مسجدالحرام واقع شده است سؤال كردند كه آیا جزء مسجد است یا نه؟ آن حضرت پاسخ فرمودند:« آری ... آنان هنوز آن را به اندازه مسجدی كه ابراهیم و اسماعیل ـ علیهماالسّلام ـ ساخته بودند نرسانده‌اند.»[23] و نیز حضرت فرمودند:«خطّ ابراهیم ـ علیه السّلام ـ درمكه بین حَزْوَرَه تا مسعی است. اندازه خط كشیدن ابراهیم ـ علیه السّلام ـ همان است .»[24]
وقتی حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ظاهر شوند، دیوار محیط بر مسجدالحرام امروزی را خراب كرده دیوار تازه‌ای بر پایه دیوار نخستین می‌سازند و این باعث سهولت طواف خواهد شد؛ به ویژه آنكه تعداد حاجیان در زمان ظهور حضرت به دهها میلیون نفر خواهد رسید.
2. برگرداندن مقام ابراهیم به جایگاه نخست:
قبلاً گفتیم كه حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند:« زمانی كه قائم قیام نماید... مقام ابراهیم را به همان محلی كه بوده است برمی‌گرداند.»
مقام ابراهیم سنگی است كه حضرت ابراهیم خلیل الرّحمان ـ وقتی كه خانه كعبه را بنا می‌فرمودـ برآن سنگ ‌ایستاد. این مقام در زمان رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ مجاور كعبه بود. وقتی عمربن خطاب زمامدار شد، مقام ابراهیم را از مكانش منتقل ساخت و محلّش را تغییر داد.
زمانی كه حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ زمام حكومت را پس از كشته شدن عثمان به دست گرفت، تصمیم گرفت كه هر زیاده و بدعتی را از دین بردارد و همه چیز را به همان صورتی كه در زمان رسول خداـ صلی الله علیه و آله ـ بود برگرداند. از آن جمله مقام را به جای نخستینش در مجاورت كعبه برگرداند؛ ولی منافقان و دشمنان آن حضرت ـ كه در برابر هر نوع قدم اصلاحی آن حضرت می‌ایستادندـ قیام كردند؛ لذا مولا ـ علیه السّلام ـ بهترآن دیدندكه با توجه به مسائل مهم‌تر، قضیه را تا زمان دیگر مسكوت نهند. این بود كه مقام ابراهیم تا امروز در غیر محلّ خود باقی مانده است.
ازجمله اقداماتی كه حضرت در مكه انجام می‌دهند، برگرداندن مقام ابراهیم به محل اول آن در جواركعبه مكرمه است. این مطلب نیز برای تسهیل طواف حجّاج انجام می‌پذیرد؛ زیرا در آن صورت طواف بین ركن و مقام واجب نخواهد بود بلكه طواف گرد خانه فقط كفایت می‌كند و هر قدركه حجاج به هنگام طواف از خانه كعبه دور شوند مانعی نخواهد داشت.

اگر امروزه بنابر نظر برخی از فقهاء طواف باید بین ركن و مقام انجام گیرد، این وجوب با برگرداندن مقام به جایگاه نخستین آن در زمان ظهور امام عصر ـ علیه السّلام ـ برداشته خواهد شد.
3. نهی از طواف مستحب
حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند:«اولین مطلبی كه قائم از عدالت آشكار خواهد نمود آن است كه منادی او ندا در دهد: آن كس كه مشغول انجام استلام حجر الاسود و طواف مستحبی است جای خود را به كسی كه طواف واجب بر
عهده دارد تسلیم نماید.»[25]
روی همین اصل حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ به حجاج امر می‌فرمایند كه به طواف واجب اكتفا و طواف‌های مستحب را رها نمایند تا فرصت برای كسانی كه هنوز طواف واجب را به جا نیاورده‌اند گشاده گردد.
4. بریدن دست‌های بنی شیبه:
حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند:« بدانید وقتی قائم، قیام كند، بنی شیبه را می‌گیرد و دست آنان را قطع می‌نماید و سپس آنان را برمی‌گرداند و می‌فرماید: اینان دزدان خدا هستند.»[26]
بنی شیبه پرده داران كعبه هستند كه در دستانشان كلیدهای كعبه است. این سِمَت را فرزندان از پدران به ارث برده‌اند. اینان اموال و ذخائری را كه به كعبه هدیه گردید می‌دزدیدند و ـ چنانكه می‌خواستندـ در آنها تصرف می‌نمودند. به همین علت است كه امام ـ علیه السّلام ـ آنان را «دزدان خدا» نام نهاده‌اند؛ یعنی« دزدان اموال خدا». و شاید حدیث چنین باشد:«دزدان خانه خدا» كه كلمه «خانه» حذف گردیده باشد و خدا داناست.
حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ فقط به بریدن دست بنی شیبه اكتفا نفرموده بلكه امر می‌فرماید كه آنان را برگردانند. این فرمان حضرت به این اعتبار صورت می‌گیرد كه وسیله ترساندن و تهدید برای هر دزد و هر آن كسی باشد كه در اموالی كه از آنِ او نیست، تصرف غیر مشروع داشته باشد و بداندكه مكافات او بریده شدن دست و خواری دنیا و عذاب آخرت خواهد بود.
با این عمل حضرتش حدّی را برای سرقت و برای هركس كه تصرّف غیر مشروع در اموال و املاك و اوقاف و غیر آن داشته باشد اجرا خواهند نمود.
حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در مدینه منوّره
حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ مكه مكرمه را به سوی مدینه منوره ترك می‌فرماید و این زمانی است كه فرمانداری را در مكه از سوی خویش می‌گمارد. پس ازآنكه حضرتش مكه را ترك فرمود، برخی از بدكاران اهل مكه بر فرماندار شوریده او را به قتل می‌رسانند. این خبر به حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ می‌رسد؛ لذا سفر را قطع فرموده به مكه باز می‌گردد و آن گروه سركش را كشته ریشه‌های فتنه را قطع می‌سازد. آن گاه فرماندار دیگری برگزیده و به سوی مدینه منوره حركت می‌نمایند.
در مدینه نیز به كارها و فعالیت‌هائی اقدام می‌نمایند كه به یكی از آنها اشاره می‌نمائیم و آن عبارتست از شكافتن بعضی از قبور و خارج كردن و سوزاندن اجساد داخل درآنها. این از مسائلی است كه نیازمند توضیح و تحلیل است ولی ما به ذكر اجمالی آن اكتفا نمودیم .
سؤالی كه اكنون مطرح می‌شود این است كه آن حضرت پس از مدینه منوره به كجا می‌روند؟ به سوی عراق.
كوفه پایتخت حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ
حضرت مولی الموحدین ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:«... سپس به كوفه می‌آید و در آن شهر منزل می‌كند. برده مسلمانی را نمی‌یابد مگر آنكه او را خریده آزاد می‌فرماید، مدیون نمی‌ماند مگر آنكه قرضش را ادا می‌نماید؛ مظلمه‌ای برگردن مسلمانی نمی‌باشد مگر آنكه ردش می‌نماید؛ بنده‌ای به قتل نرسیده باشد مگر آنكه بهایش را می‌پردازد؛(دیه‌ای تسلیم شده به خویشانش)[27]، كشته‌ای كشته نشده باشد مگر آن كه وام او را پرداخته برای بازماندگان او جیره و مقرّری معیّن می‌فرماید تا آن كه زمین را از عدل و داد آكنده سازد؛ آن گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد.
او و اهل بیتش در «رُحبه» مسكن می‌گیرند. رحبه مسكن نوح بود و زمینی است پاك. هیچ یك از آل محمد ـ علیهم السّلام ـ جز در زمین پاك سكنی نمی‌گزیند و كشته نمی‌شود؛ زیرا آنها اوصیاء پاك پیامبرند.»[28]
حضرت امام حسن مجتبی ـ علیه السّلام ـ فرمودند:«یك جای پا در كوفه از خانه‌ای درمدینه مرا محبوب‌تر است.»[29]
و درباره شكوفایی و آبادانی دركوفه حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ چنین می‌فرمایند:«وقتی قائم آل محمدـ صلوات الله علیهم ـ قیام نماید... خانه‌های كوفه به رود كربلا متصل خواهد شد.»[30]
به هنگام ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ و رسیدن‌شان به كوفه نظر مؤمنان به سوی كوفه متوجه خواهد شد؛زیرا بیشتر شیعیان موجود دركره زمین تلاش وكوشش می‌نمایند تا به كوفه مهاجرت كنند.حدیثی نیز از نظر خواننده محترم گذشت كه از گسترش شهر كوفه از تمام جوانب آن سخن می‌گفت و این كه این شهر به شهر مقدس كربلا متصل می‌شود و امروزه بین این دو شهر بیش از 60 كیلومتر فاصله است !!
حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ نماز جمعه را در مسجد جامع كوفه اقامه می‌كنند و مسلّم است كه مسجد از نمازگزاران مالامال خواهد گردید؛ زیرا مسجدـ با همه وسعت امروزیش ـ نمی‌تواند قسمت اعظم نمازگزارانی را كه مشتاقند به امامت حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ نماز بگزارند در خود جا دهد.
علت آن است كه همه مردم، با اختلاف طبقاتشان و بدون استثنا، علاقه‌مندند كه به حضرتش اقتدا نمایند و به انجام این كار نیز بر یكدیگر سبقت می‌گیرند.هیچ كس از این نماز ـ جز ناتوانی كه از راه رفتن ناتوان است مانند شخص پیر و زمین‌گیرـ تخلّف نمی‌كند.
در ذیل برخی از احادیثی را كه از ماجرا خبر می‌دهند ذكر می‌نمائیم:
حضرت امام باقر ـ علیه السّلام ـ در حدیثی طولانی چنین می‌فرمایند:«حضرت مهدی داخل كوفه می‌شود. در آن شهر سه گروه خواهند بود كه با هم اختلاف دارند؛ ولی این اختلاف از بین می‌رود و زمینه برای آن حضرت آماده می‌شود.
داخل كوفه گردیده بر منبر بالا می‌رود و خطبه می‌خواند. بر اثر شدّت گریه هیچ كس نمی‌فهمد كه او چه می‌گوید... وقتی كه جمعه دوم می‌آید، مردم گویند:
ای فرزند رسول خدا... نماز در پشت سر شما برابر نماز در پشت سر رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ است. مسجد گنجایش ما را ندارد. حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ گوید: من مسجدی برای شما می‌سازم كه شما را در خود جای دهد
پس به سوی نجف رفته[31] مسجدی را طرح ریزی می‌كنند كه دارای هزار در باشد و مردم را در خود جای دهد.»[32]
مانند این حدیث از حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ نیز روایت گردیده است. مخفی نماند كه نسبت دادند بنای مسجد به امام ـ علیه السّلام ـ از باب مجاز است و معنای آن اقدام شخص امام ـ علیه السّلام ـ بر ساختن مسجد نیست؛ بلكه معنی چنین است كه آن حضرت به انجام این كار امر می‌فرمایند، همان گونه كه گفته می‌شود: امیر شهر را ساخت؛ یعنی، به این كار فرمان داد.
به هر حال آن چه از حدیث استفاده می‌شود آن است كه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ به صحرا رفته به ساختن مسجد فرمان می‌دهند كه مانندش در تاریخ بشر ساخته نشده و دارای هزار در می‌باشد.
می‌توانیم ساختمان مسجد را چنین تصوّر كنیم كه در هر جانب از جوانب چهارگانه مسجد250 در ساخته می‌شود. طبیعی است كه درها وسیع بوده با وارد و خارج شدن آن همه مردم مناسبت دارد. روی این اصل باید عرض هر در حدَاقل 3 متر باشد. بنابراین عرض درهای ورودی مسجد در هر طرف از اطراف چهارگانه 750 متر است. به این مقدار باید مساحت دیوارهائی را كه بین هر دو در دیگر قرار می‌گیرد، اضافه كرد و اگر فاصله بین هر در تا در دیگر را10 متر حساب كنیم، طول دیوار، بدون در نظر گرفتن ارتفاع، دست كم2500 متر خواهد شدكه اگر به این عدد، مقدار 750 را اضافه كنیم مجموعاً طول دیوار در یك طرف 3250 می‌شود و اگر این عدد را در خودش ضرب كنیم مساحت مسجد بالغ بر 500، 562، 10 متر مربع می‌گردد.
طبیعی است كه نزدیك مسجد اماكنی جهت تطهیر و وضو ـ كه با این رقم و انبوه جمعیّت مناسبت داشته باشد ساخته خواهد شد. این تعدادِ فراوان در، برای آسان گرداندن دخول و خروج نمازگزاران و محافظت آنان از ازدحام و حوادث تعبیه می‌گردد. این اقدام بزرگ و امر شرعی عظیم یكی از اقداماتی است كه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در عصر درخشان و نورانی ظهورشان انجام خواهند داد.
حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در فلسطین:
حضرت صاحب الامرـ علیه السّلام ـ برای تمام كردن كار سفیانی به شام می‌روند و این پس از آن است كه به كوفه رفته امور را در آن جا به سامان می‌رسانند.
در آن وقت سفیانی در سرزمین«رَمله» در فلسطین یعنی در شمال شرقی بیت المقدس است. حضرت بقیّه الله ارواحنا فداه با سپاه عظیم خویش به فلسطین می‌رسند و در آن جا بین دو سپاه جنگ در می‌گیرد. سرانجام كار با پیروزی حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ و فرار و نابودی سفیانی خاتمه می‌یابد.
احادیث گویند: حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ نزد دروازه شهر «لَد» در فلسطین خواهند بود.
نمی‌دانیم موضع‌گیری قدرت‌های حاكم بر فلسطین و اردن در آن زمان در برابر حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ چه خواهد بود؟! این مسلم است كه حضرتش همه حكومت‌های ستمگر را برخواهند چید و تمام حكمرانان منحرف را قلع و قمع خواهند نمود.
آن جا ـ یعنی كنار دروازه شهر لَدـ حضرت عیسی بن مریم ـ علیهماالسّلام ـ از آسمان به زمین می‌آید تا با حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ بیعت نماید.

شرح این مطلب را در فصل آیند بیان خواهیم داشت.
فرود عیسی بن مریم از آسمان:
نزول پیامبر بزرگ خدا یعنی عیسی بن مریم ـ علیهماالسّلام ـ از آسمان به هنگام قیام حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ از حقایق ثابت نزد همه مسلمانان است، با همه اختلافاتی كه در روش‌ها و مذاهب دارند و از اموری است كه به هیچ وجه نمی‌توان درباره آن شكّ و مجادله نمود.
شاید تنها حكمت در نزول آن پیامبر بزرگ به هنگام قیام حضرت بقیه الله الاعظمـ علیه السّلام ـ تقویت جبهه امام عصر و اعتراف و تصدیق به این مطلب باشد كه آن امام هُمام و بزرگوار، حق است و در آن تردیدی نتوان داشت؛ به ویژه پس از اقتداء آن حضرت به ولی عصر ارواحنا فداه درنماز؛ كه به زودی خواهیم دانست.
نزول حضرت مسیح به زمین از عجیب ترین عجائب و مهم‌ترین حوادث و عظیم‌ترین نشانه‌ها و بزرگ‌ترین دلایل محسوب می‌شود. آیا شگفت نیست كه انسانی در زمین زندگی می‌كرده، سپس به آسمان بالا رفته باشد و در آنجا بیش از هزارو نهصد سال زندگی نموده مجدداً به زمین بازگردد؟! با توجه به اینكه این انسان از دیگران به امتیازات زیر ممتاز می‌گردد: اولاً اینكه، پیامبری از پیامبران خدا و از اولوالعزم است
ثانیاً، صاحب شریعت و كتاب آسمانی می‌باشد، هر چند پس از وی دست تحریف و زشتكاری به شریعتش راه یافته است.
ثالثاً، بدون پدر آفریده شده است.
رابعاً، امت وی امروز حدود یك میلیارد نفرند و در بین پیروان او پادشاهان و امیران و رؤسایِِ جمهور و غیر آنان از همه طبقات وجود دارند.
خامساً، میلیون‌ها تصویر و مجسمه او در كلیساها و مدارس نصب و بر گردن پیروانش آویخته و در خانه‌ها و محلات موجود است. علاوه بر آن، ترسایان عقایدی منحرف نسبت به حضرت عیسی بن مریم دارند؛ برخی از آنان معتقدند كه او پسر خدا است و گروهی وی را خدا می‌دانند... و خدا بزرگتر است ازآن چه كه كافران و مشركان گویند.
به هر حال حضرت عیسی روح الله نزد همه مسیحیان مقدس است و بدیهی است كه دیگر ملل و ادیان نیز نسبت به این شخصیت خود را به نادانی نمی‌زنند.
به همین ترتیب، مسلمانان به پیروی از قرآن كریم ـ كه حضرت عیسی مسیح ـ علیه السّلام ـ را چند جا به پاكی و بزرگی یاد كرده است ـ آن حضرت را از نظرعقیده در جایگاه سزاوارش می‌شناسند. نظر به اهمیت این حقیقت (نزول حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ از آسمان) احادیث فراوان و متواتری را می‌توان یافت كه به این معنی تصریح نموده‌اند. اگر به منابع حدیثی مراجعه نمائیم، بسیاری از دانشمندان و حافظان اهل تسنّن و ائمه حدیث را می‌یابیم كه نزول حضرت عیسی بن مریم را از آسمان به هنگام قیام حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ذكرنموده‌اند؛ گو آنكه برخی نخواسته‌اند به صراحت به این حقیقت اعتراف كنند و حدیث را دستكاری و اول و آخرش را حذف كرده‌اند یا به خاطر اهدافی ـ كه خدای متعال می‌داند ـ با الفاظ حدیث بازی نموده‌اند.
ابن بخاری است ـ كه نزد اهل تسنن ا زائمه حدیث می‌باشد و كتاب او را در رأس كتاب‌های صحیح می‌دانندـ كه اقتداء حضرت عیسی مسیح ـ علیه السّلام ـ را به حضرت بقیه الله الاعظم ذكر می‌كند ولی با رعایت اجمال و ابهام؛ این گونه از ابو هریره نقل است كه گوید: رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمودند:
« چگونه خواهید بود آن هنگام كه فرزند مریم در میان شما فرود آید و امام شما از خودتان باشد؟»[33]
حدیث فوق را مسلم در «صحیح» خود [34]و دیلمی در كتاب خود به نام«فردوس الاخبار» (درحرف كاف) و احمد بن حنبل در«مسند» خود نقل كرده‌اند. [35]
نعیم بن حمّاد، استاد بخاری در حدیث، نزول حضرت عیسی مسیح ـ علیه السّلام ـ از آسمان را ذكر می‌نماید ولی به نام حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ تصریح نمی‌كند! وی حدیث را به اسناد خود ازكعب این گونه نقل می‌كند:
«عیسی مسیح كنار پل سفید در دمشق شرقی، وقت سحر فرود می‌آید. ابری او را حمل می‌كند. دو دست خود را بر شانه دو فرشته نهاده دو پارچه سراسری در بردارد؛ یكی از آنها را بركمر بسته و دیگری را بردوش افكنده است. وقتی سر خود را خم می‌كند عرق از سر او مانند مروارید قطره قطره می‌چكد. یهود نزد او آمده گویند: ما یاران توییم.
گوید: دروغ می‌گویید. پس از آن مسیحیان نزد او می‌آیند و به او می‌گویند: ما یاران توییم. گوید: دروغ می‌گوئید. یاران من مهاجرانند؛ باقیمانده یاران حماسه. به مجمع مسلمانان ـ آنجا كه هستند می‌آیدـ می‌یابد كه خلیفه آنان با آنان نماز می‌گزارد وقتی مسیح او را می‌بیند عقب می‌ایستد آن خلیفه به وی گوید: ای مسیح الله، با ما نماز بگزار. حضرت عیسی مسیح گوید: نه، تو با یارانت نماز بگزار، خداوند از تو خشنود است. من وزیر برانگیخته شده‌ام نه امیر.
پس خلیفه مهاجران یك نماز دو ركعتی با آنان می‌گزارد، درحالی كه فرزند مریم در میان آنها است ...»[36]
نعیم بن حمّاد حدیث دیگری را ازحُذیفه بن یمان از رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل می‌كند. در این حدیث مشخّص می‌شود كه (نعیم بن حمّاد) چگونه با الفاظ حدیث بازی می‌كند. او می‌گوید:«حضرت عیسی فرود می‌آید. مردم به او خوشامد می‌گویند و از فرود آمدنش خوشحال می‌شوند. چرا كه آمدن او راست بودن حدیث رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ است آن گاه به مؤذّن گوید: برای نماز، اقامه بگو مردم گویند: پیشاپیش ما نماز بگزار. وی گوید: به سوی امام خود بروید تا با شما نماز بگزارد؛ او خوب امامی است پس امامشان با آنان نماز می‌گزارد و حضرت عیسی هم با آنان در نماز خواندن همراهی می‌كند.»[37]
دیدیدكه چگونه با این احادیث به شدّت بازی كرده به نام حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ تصریح نكرده‌اند؛ گاهی از ایشان به نام «امامتان» و زمانی به نام «خلیفه آنان» و در برخی كتاب‌ها «امیرآنان» تعبیر گردیده است. درعین حال برخی از دانشمندان آنان ـ آنها كه عقیده‌شان بر(حریت) قلم‌هایشان سبقت نگرفته است ـ این حدیث را بدون دستكاری و تحریف نقل نموده‌اند ذیلاً برخی ازآن احادیث نقل می‌شود:
از ابو سعید خدری نقل است كه می‌گوید: رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمودند:«از ماست آن كه عیسی بن مریم پشت سر او نماز می‌خواند.»[38]
حُذیفه بن یمان از رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ چنین نقل می‌كند:« وقتی عیسی بن مریم فرود می‌آید، مهدی ـ علیه السّلام ـ به وی ـ كه گویی از موی سرش آب می‌چكدـ[39] روی می‌كند و می‌گوید: پیش آی و با مردم نماز بگزار. عیسی بن مریم گوید: نماز برای تو به پا شده است. پس حضرت عیسی پشت سر مردی از فرزندان من نماز می‌گزارد. وقتی نماز خوانده شد، عیسی برمی‌خیزد. تا آن كه در مقام می‌نشیند و با وی بیعت می‌نماید.»[40]
از عبدالله بن عباس نقل شده است كه گوید: رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمودند:«سوگند به آن كس كه مرا به حق به عنوان بشیر مبعوث فرمود، اگر از دنیا جز یك روز باقی نمانده باشد خدای تعالی آن روز را آن قدرطولانی می‌فرماید تا در آن روز فرزندم حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ظهور كند پس عیسی بن مریم ـ علیه السّلام ـ فرود آمده پشت سر او نماز می‌گزارد.»[41]
حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ در داستان دجال می‌فرمایند:«... حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ داخل بیت المقدس شده به عنوان امام جماعت بر مردم نماز می‌گزارد. وقتی روز جمعه شود و نماز اقامه شود، عیسی بن مریم ـ علیه السّلام ـ با دو جامه درخشان قرمز فرود می‌آید؛ گویی كه از سر او روغن می‌چكد موهای سراو صاف، چهره‌اش زیبا و شبیه ترین خلق خدا به پدرتان ابراهیم خلیل الرحمان است. حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ عیسی ـ علیه السّلام ـ را می‌بیند و به عیسی می‌گوید ای فرزند بتول با مردم نماز بگزار.[42] عیسی گوید: نماز برای تو به پا شده است. پس مهدی ـ علیه السّلام ـ پیش آمده با مردم نماز می‌گزارد و عیسی در پشت سر او نماز گزارده با وی بیعت می‌نماید.»
اكنون برخی از آنچه را علماء عامّه پیرامون فرود آمدن حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ به هنگام قیام حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ گفته‌اند ذكر می‌نمائیم:
آلوسی گوید:[43] «مشهور آن است كه او ـ یعنی حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ در دمشق نازل می‌شود و مردم در حال گزاردن نماز صبح‌اند. امام ـ كه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ باشد ـ عقب می‌ایستد اما عیسی ـ علیه السّلام ـ وی را پیش می‌دارد و پشت سر او نماز می‌خواند و می‌گوید: نماز برای تو بر پا شده است.»
سیوطی دركتاب الحاوی علی الفتاوی (ج2، ص167)ـ در رد كسی كه نماز خواندن حضرت عیسی را به امامت مهدی ـ علیه السّلام ـ انكار می‌كندـ ‌گوید:«این از عجیب‌ترین عجائب است؛ چرا كه نماز گزاردن حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ پشت سر حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در احادیث صحیحی كه رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ خبر داده‌اند مطلب ثابتی است و او راستگوی تصدیق شده‌ای است كه خبر وی خلاف نخواهد شد.»
سپس برخی از آنچه را كه در این زمینه روایت گردیده است ذكر می‌نماید. خواننده گرامی، آنچه گذشت برخی از احادیث و مصادر آنها از كتب عامّه و سخنان دانشمندان ایشان در موضوع نزول عیسی بن مریم از آسمان به هنگام قیام حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ بود.

اما احادیث وارده دركتب شیعه ـ كه از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ و ائمه طاهرین ـ علیهم السّلام ـ روایت شده است ـ تماماًُ به اقتداء حضرت عیسی بن مریم ـ علیه السّلام ـ به حضرت ولی‌عصر ارواحناه فداه ‌تصریح نموده‌اند. مبالغه نیست اگر بگوییم فرود آمدن حضرت عیسی مسیح از آسمان و اقتداء او به حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ نزد شیعه از امور قطعی بلكه از مشهورترین امور محسوب می‌شوند؛ تا جایی كه در كتاب عیون المعجزات[44]آمده كه:
« رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ ،خروج حضرت مهدی خاتم الائمّه را به ائمّه خبر دادند؛ آن كه زمین را ازعدل و داد پر می‌كند؛ آن گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد و این كه حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ نزد او به هنگام خروج و ظهورش فرود آمده، پشت سر او نماز خواهد گزارد.»
سپس گوید:«‌این خبری است كه شیعه بر آن اتفاق نظر دارند وعلماء و غیر علماء و سنّیان و خاصّ و عام و پیران و كودكان، چرا كه این خبر بسیار مشهور است.»
دجّال
این اسم از كلمه دجل مشتق شده است، به معنای حق را به باطل آلودن و پوشاندن حق و خدعه و دروغ. دجّال صفت مردی است كه قبل از ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ خروج می‌كند. مراد از این كلمه ـ چنان كه برخی از معاصران پنداشته‌اندـ تمدن غربی و یا تمدن جدیدـ كه دلها را به خود می‌فریبد ـ نیست.
دجّال در روزهای قحطی و خشكسالی خروج می‌كند و جز افراد پست و رذل و كسانی كه از طبقات ناپاك و منحط‌اند ـ مانند زنان بدكاره و فرزندان نامشروع و یهود و غیر آنان ـ از وی تبعیت نمی‌كننداز احادیث این گونه استفاده می‌شود، كه دجّال مردی است یك چشم؛ اندكی شعبده بازی و سحر و چشم بندی می‌داند. بر همین اساس به كارهای سحرآمیز دست می‌زند كه در نظر مردم امور حقیقی به نظر می‌آیند. پس تعجّبی ندارد كه وی ابتداءً ادّعای پیغمبری و سپس ادّعای خدایی می‌نماید و گوید:«أَنَا رَبَّكُمُ الأعلی»
ما در گذشته درباره شلْمغانی و افراد نظیر او ـ از كسانی كه ادّعای حلول و ربوبیّت نمودندـ مقداری سخن گفتیم. بسیاری از احادیثی كه درباره دجال آمده قابل اعتماد نیستند؛ چرا كه از نظر متن مشوّش و مضطربند چه می‌دانیم ؟! شاید رموز و اشاراتی باشند كه در زمان ما غیر مفهومند و آینده از حقایق آنها پرده برخواهد داشت!
به هر حال... زندگانی این پلید در فلسطین تمام می‌شود، آن گاه كه حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ به عیسی بن مریم ـ علیه السّلام ـ فرمان می‌دهد و او دجال را كشته و بندگان و شهرها را از شرّ و فتنه او رهائی می‌بخشد.



    منبع: سيد محمد كاظم قزويني ـ امام مهدي از ولادت تا ظهور، ص524